Kiến trúc thượng tầng là một trong những thuật ngữ cơ bản trong xã hội hiện nay. Tuy nhiên nhiều người vẫn chưa hiểu rõ ràng về khái niệm này. Vậy kiến trúc thượng tầng được hiểu như thế nào? Đặc điểm và tính chất của nó ra sao? Và hiện nay kiến trúc thượng tầng của Việt Nam như thế nào?
Kiến trúc thượng tầng là gì?
Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ các quan điểm về chính trị, đạo đức, pháp quyền, tôn giáo, triết học, nghệ thuật.. với các thể chế tương ứng là nhà nước, đảng phái, giáo hội, các đoàn thể… và được hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định.
Chính vì vậy, kiến trúc thượng tầng là các hiện tượng xã hội, biểu hiện tập trung đời sống tinh thần của xã hội, đó là bộ mặt tinh thần tư tưởng của hình thái kinh tế – xã hội, đóng vai trò quan trọng cũng các bộ phận khác trong xã hội và hợp thành cơ cấu hoàn chỉnh của hình thái kinh tế – xã hội.
Mỗi yếu tố của kiến trúc thượng tầng sẽ có quy luật phát triển và đặc điểm riêng, nhưng không tồn tại riêng biệt mà tương tác lẫn nhau và đều sinh ra trên cơ sở hạ tầng và phản ánh nó. Tuy nhiên, không phát tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều liên hệ như nhau.
Kiến trúc thượng tầng mang một tính giai cấp trong xã hội. Đó chính là cuộc đấu tranh về tư tưởng và chính trị của giai cấp đối kháng, trong đó nổi bật là sự thống trị về mặt tư tưởng của giai cấp thống trị.
Xem thêm: Kiến trúc cảnh quan
Đặc điểm và tính chất của kiến trúc thượng tầng
Các bộ phận khác nhau của kiến trúc thượng tầng ra đời có vai trò quan trọng tạo nên bộ mặt tư tưởng và tinh thần của đô thị, nó được phát triển trên một cơ sở hạ tầng nhất định và là cơ sở phản ánh của cơ sở hạ tầng đó. Tuy nhiên không phải bộ phận nào của kiến trúc thượng tầng cũng đều được liên kết như nhua với cơ sở hạ tầng của nó. Trong một xã hội có giai cấp, có tương tưởng pháp quyền, tư tưởng chính trị cũng các tổ chức tương ứng như nhà nước, đảng phái chính là những bộ phận mạnh mẽ và quan trọng nhất và cũng là thành phần chính của kiền trúc thượng tầng, đại diện cho một chế độ chính trị – xã hội. Ngoài ra còn có những yếu tố khác đối lập với các tổ chức chính trị, tư tưởng quan điểm của những giai cấp đối lập.
Mỗi xã hội có kiến trúc thượng tầng là một kết cấu phức tạp, có thể được phân tích từ những góc độ khác nhau, từ đó cho thấy một mối quan hệ chi phối và đan xem lẫn nhau giữa các yếu tố. Từ góc độ chung nhất, có thể nhận thấy kiến trúc thượng tầng của một xã hội sẽ bao gồm hệ thống những hình thái ý thức xã hội và những thể chế chính trị – xã hội tương ứng của chúng.
Trong những bộ phận có kiến trúc thượng tầng, Nhà nước ta có một tổ chức quyền lực cao nhất giữ vai trò quyết định. Nhờ có Nhà nước mà những giai cấp thống trị mới thực hiện sự thống trị của mình về tất cả những mặt của đời sống xã hội.
Kiến trúc thượng tầng ở Việt Nam hiện nay
Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước khẳng định kiến trúc thượng tầng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho mọi hành động của toàn Đảng và toàn dân. Nội dung chính của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh chính là tư tưởng về sự giải phóng con người khỏi chế độ áp bức bóc lột.
Việc giáo dục truyền bá chủ nghĩa Mac-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa sẽ trở thành tư tưởng chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội chính là việc làm thường xuyên và liên tục trong các cuộc cách mạng chủ nghĩa xã hội trong lĩnh vực kiến trúc thượng tầng.
Trong công cuộc xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng đã vạch rõ: xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa, là nhà nước của dân, do dân và vì dân, cũng liên minh giai cấp công nông và tầng lớp trí thức làm nền tảng do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Bởi vậy, các tổ chức, bộ máy nhà nước tào thành hệ thống chính trị – xã hội không tồn tại mục đích tư nhân mà chính là mục đích phục vụ con người, thực hiện lợi ích và những quyền lợi thuộc về tầng lớp lao động.
Xây dựng hệ thống chính trị, xã hội chủ nghĩa mang một bản chất của giai cấp công nhân, do Đảng cộng sản lãnh đạo và đảm bảo cho nhân dân chính là người chủ thực sự của xã hội. Toàn bộ quyền lực của xã hội sẽ thuộc về nhân dân thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa đảm bảo phát huy hết mọi khả năng sáng tạo, tích cực chủ động của mọi cá nhân.
Mỗi bước phát triển kiến trục thượng tầng và cơ sở hạ tầng chính là một bước giải quyết mâu thuẫn giữa chúng. Việc điều chỉnh và củng cố những bộ phận của kiến trúc thượng tầng việc phát triển và củng cố cơ sở hạ tầng chính là một quá trình diễn ra xuyên suốt trong thời kỳ quá độ.
Kiến trúc thượng tầng của xã hội có đối kháng giai cấp mang một tính giai cấp sâu sắc. Tính giai cấp của kiến trúc thượng tầng được biểu hiện ở sự đối địch về quan điểm, tư tưởng và những cuộc đấu tranh về tư tưởng của các giai cấp đối kháng.
Bộ phận có những quyền lực mạnh nhất của kiến trúc thượng tầng của xã hội có tính chất đối kháng giai cấp là nhà nước. Đây chính là công cụ của giai cấp thống trị tiêu biểu cho xã hội về mặt pháp lý- chính trị.
Xem thêm Luật Bất động sản
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực pháp luật dân sự được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn
