Trong khoảng 80 năm đô hộ, thực dân Pháp đã tiến hành xây dựng rất nhiều công trình đồ sộ và có giá trị lịch sử lớn trên đất nước Việt Nam. Kiến trúc thời kỳ Pháp thuộc với sự đa dạng về phong cách đã để lại cho Hà Nội một di sản kiến trúc quý giá. Trong bài viết này sẽ đề cập những phong cách và một số công trình nổi tiếng của kiến trúc Hà Nội trong thời kỳ Pháp thuộc.
Các phong cách kiến trúc Hà Nội thời ký pháp thuộc
Phong cách kiến trúc Tiền thực dân
Phong cách kiến trúc Tiền thực dân ở Hà Nội bắt đầu hình thành từ chính khu Nhượng địa với những ngôi nhà ở và làm việc cho sĩ quan và binh lính Pháp.
Với mong muốn tạo ra những không gian tránh được cái nóng oi ả mùa hè nhưng vẫn phù hợp với chức năng cần thiết, các sĩ quan công binh Pháp đã thiết kế ra hình thức kiến trúc nhiệt đới thô sơ với các hành lang rộng bao lấy không gian chính.
Các công trình kiến trúc mang phong cách Tiền thực dân thường có hành lang rộng chạy xung quanh trên mặt bằng hình chữ nhật đơn giản. Nhà thường có hai tầng, mái dốc lợp ngói hoặc tôn, sàn tầng hai dùng dầm đỡ thép hình cuốn gạch ở trên.
Tường chắn mái xây gạch dùng để trang trí mặt tiền có một vài hình thức tranh trí đơn giản như hàng con tiện hoặc đắp xi măng hình hoa lá. Hành lanh quanh nhà được tạo ra hình thức cuốn vòm hình cung hoặc bán cầu có khoá vòm.
Nhìn chung thì phong cách này ít chú trọng về mặt thẩm mỹ, chủ yếu mang tính công năng duy lý, nên không có nhiều giá trị về mặt kiến trúc. Tuy vậy chúng cũng là đại diện cho kiến trúc Pháp thuộc thời kỳ sơ khởi nên cũng cần được tôn trọng ở một mức độ nhất định.
Nội dung liên quan: Kiến trúc Gothic
Phong cách kiến trúc Tân Cổ điển
Người Pháp đã tiến hành một công cuộc xây dựng lớn ở Hà Nội sau khi cơ bản chiếm được toàn bộ lãnh thổ Đông Dương. Công cuộc xây dựng nhằm mục đích biến Hà Nội thành thủ phủ toàn khu vực Đông Dương.
Phủ Toàn quyền, Dinh Thống sứ, Tòa án… là những công thự lớn tiêu biểu cho chính quyền thực dân được xây dựng. Để thể hiện sự uy nghi, bề thế của chính quyền mới thì không gì bằng việc sử dụng các hình thức kiến trúc Cổ điển.
Sau này phong các Tân Cổ điển còn ảnh hưởng đến các công trình lớn về kinh tế văn hóa ở Hà Nội như trụ sở Công ty hỏa xa Đông Dương, Nhà hát Thành phố, Ga Hàng Cỏ… và nhiều biệt thự dành riêng cho người Pháp ở Hà Nội.
Ở thời kỳ này Phong cách Tân Cổ điển ở Hà Nội không còn là Tân Cổ điển Pháp thuần túy nữa mà mang nhiều nét của chủ nghĩa Triết chung. Mặc dù các cấu trúc hình học và tỷ lệ vẫn được tuân thủ, sử dụng bố cục đối xứng nghiêm ngặt, các hình thức cổ điển vẫn mang tính áp đảo.
Các công trình công cộng lớn ở Hà Nội thời kỳ Pháp thuộc có phong cách kiến trúc Tân Cổ điển áp đảo và cũng là phong cách mang dấu ấn mạnh mẽ nhất của kiến trúc thời kỳ này.
Phong cách kiến trúc địa phương Pháp
Các công trình phong cách địa phương Pháp có đặc trưng là mái được thiết kế với độ dốc lớn, các công trình phong cách Paris có độ dốc vừa phải có hệ con sơn gỗ đỡ phàn mái nhô ra khỏi tường.
Tuy nhiên cũng phải chú ý rằng kiến trúc phong cách này ở Hà Nội không giống hoàn toàn với ở chính quốc mà đã mang nhiều tính công năng và thực dụng, loại bỏ nhiều hình thức trang trí nguyên gốc.
Những công trình phong cách địa phương Pháp ở Hà Nội nhìn chung mang đậm tính hồi cố, nhẹ nhàng, duyên dáng mang nhiều nét kiến trúc các địa phương miền Bắc nước Pháp và vùng Paris, tuy nhiên đã có những biến đổi nhất định để phù hợp với khí hậu và công năng.
Phong cách kiến trúc Đông Dương
Kiến trúc theo phong cách Đông Dương là những công trình có cấu trúc về hình khối và mặt bằng hoàn toàn theo kiểu Pháp thịnh hành lúc bấy giờ, nhưng đã có sự thay đổi về mặt cấu tạo kiến trúc và không gian để tạo ra những công rình có khả năng thích nghi với công năng, điều kiện khí hậu, cảnh quan cũng như truyền thống văn hóa bản địa.
Các kiến trúc sư theo phong cách này đã sử dụng những chi tiết và hình thức kiến trúc truyền thống Việt Nam, Khmer trong việc tạo nên các bộ mái, ô văng che cửa, cũng các họa tiết trang trí khác.
Nhìn chung đây là phong cách thành công nhất trong việc tạo ra những công trình kiến trúc đẹp, hiện đại, phù hợp với khí hậu, cảnh quan và văn hoá truyền thống bản địa thời kỳ Pháp thuộc.
Phong cách kiến trúc Pháp – Hoa
Kiến trúc phong cách Pháp-Hoa ở Hà nội thể hiện chủ yếu trong các biệt thự và dinh thự. Các ngôi nhà theo phong cách này thường chỉ có 2 tầng với cách bố trí tổng mặt bằng theo kiểu nhà chính – nhà phụ, đặc biệt ở các dinh thự thường có vườn trước rất lớn có bố trí non bộ.
Mái dốc lợp ngói ống, ngói tráng men, bốn góc uốn cong và được trang trí khá cầu kỳ, con sơn đỡ mái dạng trồng đấu nhiếu lớp. Ở một số công trình có hệ thống cột tròn với các tai cột ngang. Phần trang trí được chú trọng nhiều với các yếu tố trang trí kiểu Trung Hoa cổ.
Ở các công trình theo phong cách Pháp – Hoa ít thấy những giải pháp lấy ánh sáng hay thông gió tự nhiên phù hợp với khí hậu Hà Nội.
Một số công trình nổi tiếng của kiến trúc Hà Nội thời kỳ pháp thuộc
Thời kỳ Pháp thuộc ở Việt Nam đã kết thúc các đây hơn nửa thế kỷ, nhưng phần lớn kiến trúc thuộc địa Pháp vẫn còn tồn tại và in đậm phong cách trang trí và nghệ thuật của Hà Nội. Dưới đây là 15 công trình kiến trúc từ thời Pháp thuộc đẹp nhất Hà Nội
1. Nhà hát Lớn
2. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
3. Khách sạn Sofitel Legend Metropole
4. Nhà khách Chính phủ
5. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
6. Nhà thờ Lớn Hà Nội
7. Phủ Chủ tịch
8. Bảo tàng Lịch sử Quân sự
9. Nhà tù Hỏa Lò
10. Chợ Đồng Xuân
11. Cầu Long Biên
12. Tháp nước Hàng Đậu
13. Trụ sở Bộ Ngoại giao
14. Nhà thờ Cửa Bắc
15. Trường Đại học Khoa học – Đại học Quốc gia Hà Nội
Tìm hiểu thêm nội dung tương tự tại Luật Bất động sản
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực pháp luật dân sự được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn
